Choć w okolicach Lubeki ludzie zaczęli się osiedlać już po zakończeniu ostatniej Epoki Lodowcowej, tj. około 9700 r. p.n.e., czego dowodem są znajdowane w okolicy Dolmeny, to jednak miasto to budzi skojarzenia przede wszystkim z czasami znacznie późniejszymi. I choć sama nazwa Lubeka (niem. Lübeck) pochodzi najpewniej od Słowian połabskich, którzy założyli tutaj osadę Liubice, to jednak miasto to pozostaje przede wszystkim synonimem germańskiego związku gospodarczego, zwanego Hanzą niemiecką. Tak na przekór wszystkiemu.
Miasto hanzeatyckie – Lubeka
Dlaczego akurat hanzę tę nazywano “niemiecką”? Bowiem nie była to ani jedyna, ani pierwsza na świecie hanza, ale bez wątpienia najbardziej znana na przestrzeni dziejów. A obejmująca swoją działalnością wiele miast u wybrzeża Bałtyku i Morza Północnego. I to właśnie Lubeka łączona jest z początkami tej jakże silnej i jakże prężnie działającej średniowiecznej organizacji, wzmacniającej rozwój takich miast jak Hamburg, Rostock, Bergen, Brugia, czy nawet Gdańsk i Kraków.
Hanzeatycka przeszłość Lubeki zdaje się być jej najciekawszym okresem. To właśnie wtedy powstały charakterystyczne dla tego miasta zabytki, które możemy zwiedzać po dziś dzień. Ale też nie ma co się dziwić, w końcu tak zrodzona potęga miała przetrwać jako niezależne terytorium aż 711 lat. A konkretniej, aż do roku 1937, kiedy to na mocy Aktu Wielkiego Hamburga (niem. Groß-Hamburg-Gesetz) została ona wcielona do pruskiej prowincji Schleswig-Holstein, wbrew swej wielkiej historii stając się miastem podrzędnym. I rozpoczynając tym samym smutniejszy okres w swoich dziejach.
Choć zapewne nie aż tak smutny, jaki spotkał inne europejskie, czy nawet niemieckie miasta zniszczone w czasie działań II wojny światowej. Co prawda w nocy z 28 na 29 marca 1942 roku, tj. symbolicznie w Niedzielę Palmową, Lubeka stała się pierwszym dużym niemieckim ośrodkiem miejskim zaatakowanym na mocy brytyjskiej dyrektywy o nalotach dywanowych (ang. Area Bombing Directive), to jednakże wbrew temu możemy śmiało stwierdzić, że miała ona więcej szczęścia niż chociażby Hamburg, Drezno czy Kolonia. Bowiem, pomimo brutalności i bezwzględności tego światowego konfliktu, Lubeka przetrwała do jego końca w całkiem solidnym stanie. A wszystko to w dużej mierze zawdzięcza szwajcarskiemu dyplomacie, jakim był Carl Jakob Burckhardt, zresztą prezydent Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża. Wynegocjował on bowiem, aby do portu w Lubece mogły przybijać statki humanitarne, a to spowodowało zaprzestanie dalszych bombardowań tego miasta przez brytyjskie siły powietrzne RAF.
Co ciekawe, z Lubeką wiąże się jeszcze inna ciekawa historia. Wszak to właśnie tutaj miało się odbyć spotkanie pomiędzy Heinrichem Himmlerem a szwedzkim hrabią Folke Bernadotte, w ramach negocjacji akcji humanitarnej znanej pod określeniem “Białe autobusy” (szw. Vita bussarna). A co ważne, w czasie ostatniej fazy tych negocjacji, odbywających się w kwietniu 1945 roku, Himmler doskonale zdający sobie sprawę z tragicznej sytuacji wojsk III Rzeszy, poprosił Szweda o przekazanie generałowi Dwightowi Eisenhowerowi propozycji spotkania w celu omówienia kapitulacji Niemiec. A przynajmniej na zrobienie tego na froncie zachodnim. Wbrew temu, że losy tego konfliktu i tak już były od dawna przesądzone.
Jak jednak wiemy, II wojna światowa trwała w Europie jeszcze kilka tygodni, a sama Lubeka została przejęta przez brytyjczyków praktycznie bez żadnych walk dopiero 2 maja. Wydawać by się jednak mogło, że był to już koniec wojennych dziejów tego miasta – zostało ono przejęte przez aliantów, stając się tym samym w miarę spokojnym miejscem, bowiem ani RAF nie miało chęci Lubeki bombardować, ani Luftwaffe nie miało sił zrobić tego samego wobec utraconych terytoriów. Jednakże wbrew temu, jeszcze jeden dzień później miało w jego okolicy miejsce jedno, ale jakże bardzo tragiczne wydarzenie. W wyniku splotu różnych zdarzeń, brytyjskie wojska powietrzne RAF, zbombardowały i zatopiły trzy niemieckie statki, na których znajdowało się nawet 8 tysięcy więźniów z niemieckich obozów, a przetrzymywanych tutaj siłą przez SS. Wszystko to nazistowska organizacja zaplanowała z myślą o zatopieniu statków wraz z więźniami, celem ukrycia swojej zbrodniczej wobec ludzkości działalności Niemców. Wbrew jednak późniejszym wydarzeniom, zamierzali to zrobić sami, a nie rękoma brytyjczyków.
Lubeka – co zwiedzać?
Na szczęście to wszystko nie doprowadziło do zrównania miasta z ziemią. Choć niektóre zniszczenia jeszcze długo przypominały o minionej wojennej zawierusze. Jak chociażby Katedra w Lubece, która została wybudowana na przełomie XII i XIII wieku, a poważnie zniszczono ją w 1942 roku. Jej odbudowa przeciągnęła się aż do roku 1982, by dziś turyści mogli na szczęście oglądać jej wnętrze, na pozór dość surowe, a jednak pełne rozmaitych intrygujących eksponatów. Dlatego też warto jest przejść się wzdłuż i wszerz jej chłodnego wnętrza, by znaleźć coraz to nowsze obiekty zmuszające do podziwu nad kunsztem artystów, nad talentem twórców tychże mniejszych i większych uświęconych eksponatów.
Jeszcze później, bo w 1987 roku, w pełni odrestaurowany został kościół św. Piotra, a którego to przeszłość sięga aż do roku 1170. Z kolei najszybciej na nogi stanął kościół Mariacki, zbudowany pomiędzy rokiem 1265 a 1352. Jego powojenna odbudowa rozpoczęła się już w roku 1947, a już po 12 latach większość prac nad nim została zakończona.
Nie samymi kościołami jednak Lubeka stoi. Jak na hanzeatyckie miasto przystało, jego zabytki są nie tylko z tego okresu prosperity, ale i z nim ściślej związane. Nie tylko świątynie z tamtych lat, ale i budynki niesakralne. Najbardziej oczywistym wydaje się tutaj wspomnienie XIV-wiecznego ratusza, będącego znamienitym przykładem północnoniemieckiej gotyckiej architektury ceglanej. Ta, jakże charakterystyczna, budowla zdaje się nie mieć sobie podobnych nigdzie na świecie, dlatego tworzy architektoniczny krajobraz już na zawsze kojarzony w głowach podróżników z Lubeką. Muszą o tej wyjątkowości zresztą wiedzieć i sami mieszkańcy miasta, bowiem ratusz ten po dziś dzień pełni swoją honorową rolę – będąc siedzibą burmistrza i lokalnego parlamentu (niem. Bürgerschaft).
Innym ważnym zabytkiem pozostałe Salzspeicher, tj. spichrze solne zbudowane między rokiem 1579 a 1745. Niegdyś pełniły one istotną rolę w eksporcie soli, jak zresztą wskazuje nazwa tego obiektu. A wśród odbiorców tego słonego surowca była chociażby Skandynawia, gdzie związek ten wykorzystywano do konserwacji ryb. Tuż obok znajduje się z kolei brama będąca pozostałością średniowiecznych fortyfikacji, chroniących dobytek hanzeatyckiej Lubeki przed zakusami wrogów. Mowa o wybudowanej w 1464 roku w gotyku ceglanym Bramie Holsztyńskiej, która to w roku 1987, wraz ze starym centrum miasta, została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Na tym poprzestawać oczywiście nie trzeba, bowiem Lubeka ma do zaoferowania więcej. Nie tylko znamienite dowody na hanzeatycką przeszłość miasta, ale i wiele innych zabytków z późniejszych okresów historycznych. Czy generalnie: starszych budowli, które mogą się spodobać miłośnikom dawnych dziejów. Wystarczy tylko przejść się wzdłuż urokliwych uliczek, by odkrywać ich piękno. Wystarczy czasem zejść z głównej trasy, w niepozorną bramę, czy mniejszą uliczkę, by odnaleźć małą perełkę, która potrafi zachwycić swym pięknem skrytym w ustronnym miejscu… jakby wstydziła się pięknem tym szerzej pochwalić. A przecież nie ma zupełnie czego się wstydzić, wręcz przeciwnie. Lubeka to bez wątpienia piękne miasteczko, do którego warto zajechać choćby na kilka godzin. Wbrew wszystkiemu.
Przeczytaj też:
Sprawdź, jak wygląda dziś sąsiedzki Hamburg, który podczas wojny został mocno zniszczony.
