blog z pasją pisany: podróże, marketing, historia

Pułapki przeciwpiechotne Wietkongu

Wojna wietnamska, czy też druga wojna indochińska z lat 1957 – 1975, w którą w znacznym stopniu zaangażowały się wojska amerykańskie, zapisała się w historii powszechnej jako niezwykle trudny, a zarazem brutalny konflikt. Jego uczestnicy, zarówno po jednej, jak i drugiej stronie frontu, sięgali po niepopularne wśród opinii międzynarodowej techniki i narzędzia zwalczania wroga. Żołnierze Północnego Wietnamu, czy właściwie partyzanci z Narodowego Frontu Wyzwolenia Wietnamu Południowego (ang. National Front for the Liberation of South Vietnam, wiet. Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam) doskonale wykorzystywali znajomość ojczystych terenów oraz wykazali się dużą pomysłowością w tworzeniu sieci podziemnych baz i tuneli. Doskonale opanowali także techniki tworzenia pułapek, których zadaniem było okaleczać lub eliminować wrogich żołnierzy. Choć stosowanie różnego rodzaju potrzasków (z ang. booby traps) nie było obce chociażby w trakcie II wojny światowej, czy nawet w latach znacznie bardziej odległych (wystarczy wspomnieć chociażby średniowieczne wilcze doły), to jednak w kulturze masowej w sposób szczególny zapisało się ich stosowane w trakcie wojny wietnamskiej. Bliższe przyjrzenie się takim pułapkom pokazuje, że ich stworzenie bardzo często nie wymagało inżynieryjnej wiedzy, co raczej odrobiny pomysłowości. Niebezpiecznej pomysłowości. Po skuteczność tych potrzasków potrafiła rozbudzić wyobraźnię nawet najśmielszych żołnierzy.

PODZIAŁ PUŁAPEK ZE WZGLĘDU NA RODZAJkolce-punji-w-wietnamie

Pułapki stosowane przez partyzantów Wietkongu charakteryzowały się dużą różnorodnością, głównie ze względu na fakt, iż wykonywane były ręcznie, zależnie od bieżących potrzeb i możliwości. Choć nie były one produkowane na skalę masową, to jednak można je podzielić na różne rodzaje. I tak oto można ustanowić klasyfikację m.in. z podziałem na:
– wybuchowe (tworzone z wykorzystaniem ładunków wybuchowych, np. granatów, czy innych pocisków);
– niewybuchowe (wykorzystujące inne zjawiska czy prawa fizyki niebezpieczne dla zdrowia i człowieka, np. zapadnie, niebezpieczne zwierzęta).

Jest to bodaj najpopularniejszy podział, nierzadko stosowany w różnych materiałach tyczących się pułapek Wietkongu, choć można też zastosować inny, dzielący je np. ze względu na cel, jaki miały one osiągnąć:
– zabijające (stworzone po to, aby skutecznie eliminować przeciwników);
– raniące (skonstruowane tak, aby jedynie ranić ofiarę, jednak w sposób uniemożliwiający jej dalszy pełnowartościowy udział w konflikcie aż do czasu rehabilitacji).

Ze względu na sposób uaktywnienia się pułapki możemy także mówić o:
– naciskowych (wymagających stanięcia na elemencie uruchamiający potrzask lub na elemencie zapadniowym np. wilcze doły);
– haczących (tj. pułapkach, których inicjacja następowała wraz z chwilą, gdy ofiara zaczepiała którąkolwiek częścią ciała o element uruchamiający np. linkę naciągową).

Podziałów tych, ze względu na różne cechy i funkcje, można stworzyć znacznie więcej, zależnie od przyjętych kryteriów, jednak powyższa kategoryzacja na potrzeby niniejszego artykułu jest w zupełności wystarczająca. Chodzi w niej przede wszystkim o zaprezentowanie sposobu ich funkcjonowania.

KOLCE PUNJIniedzwiedzia-pulapka-punji

Podstawowym elementem wykorzystywanym w wielu niewybuchowych pułapkach stosowanych przez żołnierzy Wietkongu, były tzw. punji sticks. Warto wyjaśnić, czym one były. Nazwa ta wywodzi się z lat `70 XIX wieku, kiedy to brytyjscy żołnierze walczący przeciwko ludowi Kingpao (zwanym także Kaczin) na dzisiejszym pograniczu chińsko-indyjskim (na terenie Mjanmy) natknęli się właśnie na tego typu zasieki wykonane przez miejscową społeczność. Natomiast sama nazwa punji pochodzi z języka używanego przez wspomniany lud.

Kolce punji są to pale o zaostrzonych końcach, wykonane z drewna lub bambusa, zazwyczaj umieszczane pionowo w ziemi oraz w dużych ilościach. W celu zwiększenia skuteczności ich działania zwykło się je kamuflować, aby wpadali w nie nieświadomi zagrożenia przeciwnicy. Stały się one podstawowym elementem wielu niewybuchowych pułapek stosowanych przez Wietkong w trakcie drugiej wojny indochińskiej.

zapadnia-punjiPUŁAPKI Z WYKORZYSTANIEM KOLCÓW PUNJI

Jedną z najtańszych i najprostszych do wykonania pułapek, wykorzystujących naostrzone kawałki drewna lub bambusa, jest tzw. niedźwiedzi potrzask (bocznie zamykana pułapka punji). Składała się ona z dwóch desek naszpikowanych kolcami, które to następnie umieszczane były w zakamuflowanym niewielkim i płytkim dołku w ziemi. Wejście w taki potrzask powodowało zapadnięcie się warstwy kamuflującej i wdepnięcie stopą w obie deski w ten sposób, że te zapadając się jednym bokiem, unosiły swój przeciwny bok, wbijając kolce w nogę ofiary ponad miejscem, które zwykle chronione było przez buta. Wielokrotne rany dolnej części noga miały za zadanie okaleczyć żołnierza i ograniczyć jego możliwości mobilne.

Większą pułapką i groźniejszą dla zdrowia, a nawet życia ofiary była konstrukcja z zapadnią o długim ramieniu. Żołnierz w nią wstępujący, wpadał w wykopany podłużny wykop, natomiast naciskane ciężarem jego ciała drewniane ramię potrzasku, unosiło jego przeciwny kraniec, na którym znajdowały się kolce punji. Te uderzały ofiarę na wysokości klatki piersiowej bądź twarzy. Była to nieco bardziej zaawansowana od poprzedniej pułapka, której wykonanie wymagało więcej pracy, ale jednocześnie mogła ona zadać znacznie poważniejsze obrażenia.

pulapka-punjiPułapki Wietkongu wykorzystujące kolce punji miały również postać naszpikowanych nimi kul (maczug) lub konarów, których zadziałanie zależne było od wdepnięcia lub trącenia z odpowiednią siłą specjalnie zamontowanej linki inicjującej. W ten sposób uwalniany był ów element z kolcami, zawieszony np. na wysokości korony drzewa lub pod stropem w budynku. Jego zadaniem było uderzenie z impetem niespodziewającej się tego ofiary. W podobny sposób funkcjonowały wygięte w łuk konary, których naciąg był zwalniany wraz z momentem trącenia linki. Tego typu pułapki mogły być stosowane nie tylko na terenie dżungli, ale i w wioskach, a uruchamiane były np. po otworzeniu przez wroga drzwi.

Kolce punji znajdowały swoje zastosowanie również w tzw. wilczych dołach, tj. w większych zakamuflowanych wykopach, w które wpadać miały ofiary, a na dnie których znajdowały się owe ostro zakończone drewniane lub bambusowe elementy. Innym rodzajem pułapki były wykonane z kawałka bambusa i cięciwy kusze zwalniające naciąg strzały wraz z trąceniem przez ofiarę linki inicjującej potrzask.

pulapka-maczuga pulapka-spadajaca-z-gory pulapka-z-kolcami

pulapka-kuszapulapka-wilczy-dol

PUŁAPKI Z UŻYCIEM ŁADUNKÓW WYBUCHOWYCH

Do nieco bardziej zaawansowanych pułapek należały te z użyciem granatu ręcznego. Prostota ich wykonania oraz oraz zasięg rażenia sprawiały, że były one niezwykle niebezpieczne. Ich stworzenie było nierzadko równie proste, jak znaczna część potrzasków wykorzystujących kolce punji. Do zbudowania podstawowej pułapki wystarczył granat, kawałek cienkiej linki (żyłki) i ewentualnie puszka lub inne przedmioty pomocnicze. Montaż polegał na umieszczeniu granatu w puszce (chociażby po konserwie) przymocowanej na stałe np. do drzewa, a następnie na przywiązaniu do niego linki i przeciągnięciu jej poprzez potencjalną ścieżkę przejścia przeciwnika, by po drugiej stronie przywiązać ją do drugiego drzewa (lub innego stałego elementu środowiska). W tak zainstalowanym granacie usuwano zawleczkę zabezpieczającą, jednak blokowano inicjację eksplozji poprzez włożenie go do puszki co sprawiało, że wciąż pozostawała wciśnięta dźwignia spustowa. Zwalniana była ona dopiero w momencie, gdy przeciwnik zahaczał nogą (lub inną częścią ciała) o rozciągniętą linkę, co powodowało wypadnięcie granatu z puszki, w efekcie czego dochodziło do eksplozji.granat-w-puszce

Z wykorzystaniem linki i granatu tworzone były potrzaski podobnego typu przy dnach niewielkich rzek, czy strumieni, wzdłuż których mogły prowadzić szlaki wrogich żołnierzy. Wejście w linkę, której wypatrzenie pod wodą nie było łatwe, powodowało odbezpieczenie ładunku i inicjację eksplozji.

Pułapki wykorzystujące granaty z wyjętymi zawleczkami zabezpieczającymi można było stosować również i bez wykorzystywania linki. Wystarczyło tak przygotowany granat ulokować w odpowiednim miejscu w ten sposób, aby jego dźwignia spustowa pozostawała przytrzymana przez inny obiekt. Ruszenie tego obiektu powodowało zwolnienie dźwigni spustowej i uruchomienie zapłonu. Mówiąc bardziej obrazowo: pułapki tego typu często montowano przy tzw. souvenirach, tj. umieszczając je pod przedmiotami, które przeciwnik mógł uznać jako zdobycz wojenną czy pamiątkę (np. karabin, lornetkę, symbol narodowy wroga lub inny charakterystyczny przedmiot), a podniesienie którego powodowało zainicjowanie eksplozji. Ciekawym przykładem może być tutaj flaga Północnego Wietnamu. Po zdobyciu punktu strategicznego żołnierze Amerykańscy mogli próbować ściągnąć wrogi sztandar, co podczas wojny jest typowym działaniem, inicjując tym samym zadziałanie pułapki. Warto wspomnieć, iż z tego względu w tamtym okresie popularne stało się porzekadło: „Keepsake, Lose Hand” (z ang. dosłownie: „pamiątka, utrata ręki”).pulapka-granat-w-rzece

W podobny sposób wykorzystywane były różnego typu pozostałe przedmioty, które mogły być przez nieświadomą ofiarę ruszone, jak chociażby otwierana przez nią furtka lub drzwi. Innym pomysłem wykorzystującym przytrzymywanie odbezpieczonej dźwigni spustowej było zakopanie płytko w ziemi granatu i przyciśnięcie go kamieniem. Przesunięcie takiego kamienia powodowało rzecz jasna zwolnienie dźwigni spustowej. Innym charakterystycznym rozwiązaniem była kula wysuszonego błota, wewnątrz której umieszczano odbezpieczony granat. Nadepnięcie na taką kulę powodowało jej pęknięcie i zwolnienie dźwigni spustowej.

Wietnamczycy niekiedy łączyli ze sobą dwa rodzaje pułapek: tych z wykorzystaniem kolców punji i z ładunkami wybuchowymi. Przykładowo w tym celu umieszczano na dnie rzeki, czy strumienia puszkę z kolcem punji tak, aby była trudna do dostrzeżenia. Nadepnięcie na puszkę powodowało wbicie się kolca w obuwie przeciwnika, a próba wydostania się z kolca, tj. szarpniecie nogą, powodowała pociągnięcie linki zwalniającej mechanizm zabezpieczający granatu, co w efekcie powodowało jego eksplozję.

pulapka-z-pociskiemGranaty nie były jednak jedynym ładunkiem wybuchowym wykorzystywanym przy pułapkach budowanych przez żołnierzy Wietkongu. Do tego celu świetnie nadawały się chociażby pociski artyleryjskie 105 mm. Zakopywano je w ziemi, umieszczając np. w tubie wykonanej z bambusa, tak aby pocisk stał stabilnie i pionowo. Pomiędzy dnem tuby a dnem pocisku umieszczano np. gwóźdź lub iglicę, których zadaniem było odpalenie pocisku w momencie, gdy nieświadomy zagrożenia przeciwnik stanie i przyciśnie ciężarem swojego ciała górną część pocisku. Wystrzelenie pocisku powodowało poważne uszkodzenia stopy żołnierza, co w efekcie wykluczało go z dalszego udziału w wojnie. Tego typu pułapki bardzo często były montowane w wysokiej trawie, aby utrudnić ich zlokalizowanie.

PUŁAPKI Z WYKORZYSTANIEM NIEBEZPIECZNYCH ZWIERZĄT

wietnam-wazŻołnierze Wietkongu sięgali po rozmaite sposoby okaleczenia lub zabicia wrogich żołnierzy, stąd też bardzo chętnie sięgali po niebezpieczne zasoby natury. Doskonale sprawdzał się tutaj gatunek węży zwany niemrawcem prążkowanym (Bungarus multicinctus), który wśród amerykańskich żołnierzy znany był bardziej jako „Two-Step Charlie”. Nazwa ta odnosiła się do skuteczności jadu tego węża, gdyż ukąszony przez niego człowiek był (w powszechnej opinii) w stanie zrobić tylko dwa kroki. Warto wiedzieć, iż jad tego węża zawiera α-bungarotoksyny i powoduje u ludzi paraliż, a następnie niewydolność oddechową, co w ostateczności może prowadzić do śmierci ofiary. Z tego względu Wietkong chętnie umieszczał zabójcze węże w różnych miejscach, które na swój sposób musiały zwrócić uwagę żołnierzy amerykańskich – np. w skrytkach, w których spodziewali się znaleźć broń lub żywność. Inną metodą było przybicie takiego zwierzęcia do drzwi, czy też w pobliżu wejścia do pomieszczenia, by atakowało ono osoby wchodzące do środka. Węże mogły być również umieszczane na dnie zapadni (wilczych dołów).

Oprócz węży wykorzystywane były także inne niebezpieczne gatunki, np. szczury, pająki, skorpiony i mrówki. Co ciekawe, w podziemnych tunelach Wietkongu umieszczano także niegroźne, lecz dość uciążliwe po ich przebudzeniu, gatunki nietoperza, takie jak: grobownik czarnobrody (Taphozous melanopogon) czy jutrzenkowiec jaskiniowy (Eonycteris spelaea).

sygnalizacja-o-pulapkachOSTRZEGANIE PRZED PUŁAPKAMI

Idea zakładania pułapek kryje się w tym, iż z założenia muszą one działać skutecznie na przeciwnika, a jednocześnie nie mogą negatywnie wpływać na własne zasoby ludzkie. Dlatego też ważne w tej niekonwencjonalnej taktyce Wietkongu było umieszczanie znaków mających za zadanie ostrzegać własnych ludzi przed bliskością zainstalowanego potrzasku. W Wietnamie stosowane były rozmaite znaki, które mogły m.in. ostrzegać o kierunku, w jakim znajduje się pułapka, czy też o odległości. Służyły do tego ułożone na ziemi patyki, kawałki bambusów lub gałęzie rosnących roślin, czy też bambusy ułożone w odpowiedni kształt lub formację. Znaki te musiały być oczywiście zauważalne i zrozumiałe dla własnych oddziałów, a zarazem nie mogły się rzucać w oczy przeciwnikowi.

ZAKOŃCZENIE

Na zakończenie warto wspomnieć o tym, iż w wojnie, jaka toczyła się na półwyspie indochińskim w połowie XX wieku, po niekonwencjonalne sposoby zwalczania przeciwnika za pomocą różnego rodzaju pułapek sięgali nie tylko żołnierze Wietkongu. Amerykański SOG (Military Assistance Command, Vietnam – Studies and Observations Group, z ang. dosłownie Dowództwo Wsparcia Militarnego, Wietnam – Grupa Studyjno-Obserwacyjna) na terenie Wietnamu wprowadził w życie Projekt Starszy Syn (Project Eldest Son), polegający na podrzucaniu żołnierzom Wietkongu specjalnie spreparowanych magazynków, m.in. do karabinów AK-47. Część z umieszczonej w nich amunicji powodowała eksplozję w dłoniach użytkujących je żołnierzy.

« »