Miasto Rodos, leżące na północnym skraju wyspy noszącej zresztą dokładnie to samo “imię”, to ledwie niewielki skrawek całego Dodekanezu. Do tego nawet nie ten mogący pochwalić się mianem najstarszego, bowiem siedziba ta powstała z inicjatywy miast już wcześniej w regionie tym istniejących – Ialysos, Kamejros oraz Lindos. A było to, mówiąc nieco dokładniej, w roku 408 p.n.e. A jednak to właśnie Rodos jest dziś stolicą wyspy, skupiającą w sobie nie tylko największą liczbę mieszkańców spośród wszystkich miejscowości w całym archipelagu, ale również liczne zabytki. Wśród nich i jeden wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO (choć nie jest to jedyne tego typu miejsce w całym archipelagu, a tym bardziej w całej Grecji). Dlatego zanurzenie się w uliczki miasta Rodos to zanurzenie się w historię i mieszankę wpływów, jakie w miejscu tym na siebie nachodziły przez wiele, wiele wieków.

Port Mandraki w mieście Rodos - stolica Rodos
Widok na port Mandraki i dwie kolumny symbolizujące Kolosa z Rodos
Wiatraki w porcie Mandraki w mieście Rodos, stolicy wyspy Rodos
Wiatraki w porcie Mandraki

Wzrost znaczenia miasta Rodos

Choć, jak wspomniałem wcześniej, przeszłość miasta Rodos sięga na kilka stuleci przed naszą erą i kojarzy się przede wszystkim z cudem świata, jakim był niegdyś słynny Kolos z Rodos, to jednak nie starożytne konstrukcje dominują nad miastem. Nie ma już olbrzymiego posągu o ludzkiej sylwetce, stojącego u wejścia do portu, zniknął on wraz z wieloma budowlami, gdy tę część świata nawiedziło silne trzęsienie ziemi, mniej więcej w roku 226 p.n.e. Wraz z kolosem nie upadł jednak duch mieszkańców, którzy pozostali nieugięci w budowie swego dobrobytu i szeroko pojętego rozwoju w kolejnych stuleciach. Nawet pomimo tego, że w roku 164 p.n.e. na to greckie miasto cień swojej władzy rzuciło potężne Cesarstwo Rzymskie. Ale w końcu i ono musiało uznać wkład w rozwój cywilizacji właśnie ludzi z tego regionu – bowiem oto “Lex Rhodia de iacta” (“Prawo Rodos dotyczące towarów wyrzuconych ze statku”) stało się ważnym elementem rozwoju prawa morskiego, prowadzonego zarówno przez Rzym, jak i Bizancjum. Zresztą, to właśnie Rodos uznaje się za miejsce, w którym swoje początki ma Prawo Morskie, rozwijane po dziś dzień i respektowane przez wiele państw współczesnego świata.

Akropol w mieście Rodos
Akropol na Rodos „w budowie”
Amfiteatr w mieście Rodos, stolicy wyspy Rodos
Amfiteatr pod rodyjskim akropolem

Widok z Akropolu Rodos na starożytny amfiteatr

Amfiteatr w Rodos widziany z góry

Wróćmy jednak do dawnych lat, gdy o wpływy nad tym rejonem świata walczyły różne siły. Różne kultury i różne religie. Gdy Cesarstwo Rzymskie podzieliło się i wówczas Rodos przeszło w strefę wpływów Bizancjum. Wpływów, o które walczyli m.in. z Arabami, a którzy to z kolei w VII wieku n.e. miasto napadli, zdobyli i istniejące jeszcze fragmenty słynnego kolosa wywieźli do Syrii. Tam zniszczyli je z celem wykonania monet.

Stadion olimpijski w Rodos, stolicy wyspy Rodos
Starożytny stadion nieopodal akropolu i amfiteatru

Detale starożytnego stadionu i amfiteatru w Rodos

Tomasz Merwiński w mieście Rodos, przed starożytnym stadionem olimpijskim

Po upadku Cesarstwa Bizantyjskiego, w wyniku czwartej krucjaty, wyspa dostała się w ręce Leona Gabalasa, bizantyńskiego arystokraty. Ten swoją władzę nad Rodos rozpościerał aż do około 1240 roku, kiedy to zresztą zmarł, a władzę po nim przejął jego brat Jan Gabalas. Ten to również rządził wyspą aż do swojej śmierci, a dokładniej do roku 1250. Po tym Rodos przeszło w ręce Cesarstwa Nicejskiego.

Kościół Zwiastowania przy porcie Mandraki w mieście Rodos w Grecji
Kościół Zwiastowania na nabrzeżu Portu Mandraki

Wnętrze kościoła Zwiastowania w Rodos na wyspie Rodos

Wnętrze kościoła zwiastowania w stolicy wyspy Rodos

Wieża przykościelna stolicy Rodos

Dziedziniec przykościelny w mieście Rodos

Fort Świętego Mikołaja w Rodos (Grecja)
Fort Świętego Mikołaja

Przeplatanie kultur w mieście Rodos

W roku 1307 rozpoczął się nowy, jakże istotny rozdział w historii wyspy. Wówczas to w mieście Rodos swoją kwaterę główną założyli Joannici, niekiedy bardziej znani jako Szpitalnicy. Choć będąc bardziej dokładnym, by trzeba było rzec, iż chodzi o Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników Świętego Jana, z Jerozolimy, z Rodos i z Malty (łac. Supremus Militaris Ordo Hospitalarius Sancti Ioannis Hierosolymitani Rhodiensis et Melitensis). Ich znaczenie na wyspie było duże – już dwa lata później papież Klemens V potwierdził posiadanie wyspy przez owych rycerzy, a którzy to osiedli w miejscu tym na kolejne dwa stulecia. Choć, trzeba przyznać, nie było to zadanie łatwe, bowiem wyspa Rodos kusiła różne siły. A choćby w roku 1444 Szpitalnicy musieli odeprzeć mamelucką flotę, a w 1480 roku osmańskie siły pod wodzą Mesiha Paszy, przyszłego Wielkiego Wezyra Imperium Osmańskiego. W obu przypadkach udało się jednak odeprzeć najazdy wrogów.

Brama wejściowa do pałacu Wielkiego Mistrza Szpitalników
Główna brama do Pałacu Wielkiego Mistrza
Dziedziniec pałacu Wielkiego Mistrza w mieście Rodos
Dziedziniec pałacu

Arkady w pałacu Wielkiego Mistrza na Rodos (Grecja)

Armaty i kule w pałacu Wielkiego Mistrza Zakony Maltańskiego na Rodos

Rzeźba rzymskiego żołnierza w pałacu Wielkiego Mistrza na Rodos

Wnętrze pałacu Wielkiego Mistrza w mieście Rodos, stolicy Rodos

Kolejne lata przyniosły umocnienia budowli obronnych na Rodos, wiele z nich za sprawą Wielkiego Mistrza, jakim był Pierre d’Aubusson, którego nazwisko przewija się w historii różnych zamków na terenie całej wyspy. Wówczas to tutejsze fortyfikacje stały się jednymi z najsilniejszych w świecie, przynajmniej spośród tych, które były w chrześcijańskich rękach. Ostatecznie jednak nie uchroniło to zakon przed naporem Imperium Osmańskiego, które w roku 1522 pod wodzą Sulejmana Wspaniałego zmusiło dzielnie broniących się Szpitalników do negocjacji. Na mocy których 1 stycznia 1523 roku rycerze zabrali swój dobytek i opuścili miasto, pozostawiając wyspę nowym władcom…

Mury obronne starego miasta w Rodos
Mury obronne okalające stare miasto
Herb nad bramą do starego miasta Rodos
Herb nad jedną z bram do starego miasta

Fortyfikacje wokół starego miasta stolicy Rodos

Plac Hipokratesa, Rodos, Grecja
Na placu Hipokratesa…
Brama Marii Dziewicy w Rodos (Grecja)
Brama Marii Dziewicy

Nowe władze, nowa kultura, nowa religia… to nowe wpływy, które odcisnęły swoje piętno na mieście. Piętno, które choć po części można wśród uroczych, wąskich uliczek starego miasta dostrzec również i dziś. A choćby pod postacią meczetów, muzułmańskich nagrobków na niewielkim cmentarzyku czy również tureckiej łaźni (hammam).

Rodos - meczet Sulejmana Wspaniałego
Meczet Sulejmana Wspaniałego
Meczet Murata Reisa w Rodos (Grecja)
Meczet Murata Reisa… a właściwie szczyt minaretu

Cmentarz przy meczecie Murata Reisa w Rodos

Po kilku stuleciach swojego panowania i Imperium Osmańskie musiało upaść, a w jego miejsce przyszła nowa siła. W roku 1912 Dodekanez został przejęty przez Włochów, którzy postawili na nogi zaniedbane ostatnimi laty przez poprzednich władców miasto. Odbudowali Pałac Wielkiego Mistrza, usunęli wiele elementów architektonicznych przypominających o wcześniejszej tureckiej władzy. Przeprojektowano nieco miasto z myślą o wyeksponowaniu terenów zielonych. Długo jednak Włosi na Rodos nie panowali, przynajmniej nie w stosunku do całej długiej historii tego miejsca. Kolejne losy wyspy, której nie ominęła II wojna światowa i bomby brytyjczyków, sprawiły, że najpierw przybyli tu Niemcy, broniący wpływów III Rzeszy, a po zakończeniu globalnego konfliktu wyspa dostała się w ręce Grecji. I w tych ojczystych rękach jest po dziś dzień.

Widok na miasto Rodos, stolicę wyspy Rodos

Widok na miasto Rodos z okolic Akropolu

Widok na nabrzeże Rodos

Statek na Morzu Egejskim w okolicy miasta Rodos

Akwarium w mieście Rodos
Akwarium miejskie nad wybrzeżem
Pomnik człekokształtny w Rodos
Czyżby współczesna wersja kolosa z Rodos?
Pomnik Diagorasa i jego synów w mieście Rodos
Diagoras i jego synowie

Zwiedzanie miasta Rodos

Dziś zwiedzanie miasta Rodos może przynieść wiele rozmaitych emocji. Nierzadko i skrajnych. Stare miasto skryte za potężnymi, masywnymi siwymi murami, pośród których znajdują się na swój sposób delikatne, pełne uroku wąskie uliczki prowadzące do Pałacu Wielkiego Mistrza – to bez wątpienia zachwyci. Zachwyci monumentalnością, ozdobami, szeroko pojętym klimatem. Rozmachem.

Kwieciste uliczki starego miasta Rodos

Stare uliczki starego miasta w Rodos

Kościół Maryi Dziewicy w Rodos (stolica Rodos, Grecja)
Kościół Maryi Dziewicy
Kościół św. Pantelejmona w stolicy Rodos
Kościół świętego Pantelejmona

Uliczki starego miasta w Rodos

Dachy starego miasta w Rodos

Wąska uliczka starego miasta w Rodos

Tomasz Merwiński na starym mieście Rodos

Cień w starym mieście Rodos

Ulica Rycerska w mieście Rodos
Ulica rycerska

Kot na ulicy Rycerskiej w mieście Rodos

Ale potrafi też zawieść. Choćby tajemniczym, intrygująco prezentującym się na fotografiach Parkiem Rodini, który w rzeczywistości jest zaniedbany, jakby zapomniany, nie jednak w ten uroczy, zagadkowy sposób, co raczej w ten, który doprowadza nawet najładniejsze miejsce do ponurego stanu. Raz zaskakuje zabytkiem ukrytym pomiędzy nieestetycznymi blokami, które stanowią dla niego paskudne tło – czy to budynkami mieszkalnymi, czy to hotelowymi w stylu zbliżonym do socrealizmu – by zaraz zaskoczyć niewielką świątynią skrytą pośród drzew, wydrążoną w skale, niezwykle urokliwą nawet dla osoby, która do spraw duchowych podchodzi z większym dystansem.

Tabliczka Parku Rodini w mieście Rodos

Kładka w Parku Rodini w mieście Rodos

Drewniana kładka w parku Rodini w Rodos

Kot w Parku Rodini w Rodos
Park Rodini upodobały sobie koty…

Mostek w Parku Rodini w Rodos

Kaczka w parku Rodini w mieście Rodos
…kaczki też sobie upodobały Park Rodini
Zabytkowa wieża na wybrzeżu na tle XX-wiecznych budynków
Zabytek na tle blokowiska… Grecja w pigułce
Kaplica świętego Mikołaja w Rodos
Kaplica św. Mikołaja w drodze na Akropol
Wnętrze kaplicy świętego Mikołaja w mieście Rodos
Wnętrze kaplicy św. Mikołaja

Lecz trochę już przyzwyczaiła mnie do tego Grecja, zarówno ta wyspiarska, jak i ta kontynentalna. Do piękna ukrytego pośród brzydoty. Ale chyba przede wszystkim do starożytnej historii, do średniowiecznych dziejów, do mistyki, do ogromnych ilości słońca, również pośród wąskich uliczek… do zabytków, które napotyka się podczas zwiedzania jeśli nie co krok, to przynajmniej co dwa lub co trzy kroki. I to jest coś, czego i na Rodos nie brakuje. Tym bardziej, że są tu liczne miejsca, które nie tylko są fotogeniczne, ale i po prostu warto je zobaczyć. Na własne oczy. Bez szkiełka obiektywu. Bo potrafią zaskoczyć rozmachem lub wręcz przeciwnie – zwiewną delikatnością.

Wybrzeże portu Mandraki w Rodos

Rzeźba kapłana w stolicy wyspy Rodos

Pomnik Wiecznej Chwały w mieście Rodos
Pomnik Wiecznej Chwały

Budynek administracyjny w mieście Rodos (Dodekanez)

Targowisko w stolicy Rodos


Przeczytaj też:

A może chcesz dowiedzieć się więcej na temat miast założycielskich miasta Rodos? Zatem zobacz, jak wygląda (i jaka jest historia): Lindos, bądź Kamejros, albo Filerimos (dawne Jalisos).