On “żył” w pierwszej połowie XX wieku, ona “narodziła się” pod koniec XX wieku. On narodził się w świecie filmowym, ona w świecie gier wideo. Choć wkrótce ich światy się połączyły, Indiana Jones pojawił się na ekranach komputerów, a Lara Croft na ekranach kin. Oboje łączy jednak znacznie więcej, niż tylko ten fakt. Oboje, bowiem, oprócz odkrywania historycznych tajemnic świata, jako archeologowie, również sporo podróżowali i przeżywali rozmaite przygody. Mieli również wrogów, którzy próbowali im pokrzyżować plany (bądź to oni próbowali pokrzyżować plany tym wrogom). Oczywiście historie obu tych postaci to fikcja inspirowana pewnymi faktami, bądź mitami zaczerpniętymi z otaczającego nas świata. I tak też trzeba to traktować: jako wymyślone, często wręcz nierealne historie, a może nawet mocniej: oderwane od rzeczywistości. Nie można brać tego na serio, choć niektórzy “za dzieciaka” marzyli o tym, aby zostać właśnie takim archeologiem jak Indiana czy Lara… choć praca archeologa w rzeczywistości tak nie wygląda. No właśnie, gdyby brać to na serio to jakie największe grzechy w swojej pracy, czy też “misji” oboje popełniali?
1. Prowadzili nielegalne “badania”
Nie każda ich wizyta na terenie historycznych miejsc odbywała się za zgodą legalnych władz. Nierzadko były one w tajemnicy przed lokalną władzą. Mało tego, zarówno Lara, jak i Indiana, nawet wręcz dokonywali włamań i dalekiej od litery prawa eksploracji poznawanych lokacji. Archeologowie tak nie postępują.
2. Używali niewłaściwych narzędzi
Bicz, pistolet, karabin czy ładunki wybuchowe – to nie są typowe narzędzia pracy archeologa. Archeolog korzysta raczej z bardziej subtelnych narzędzi, czy wręcz mniej destrukcyjnych. Takich narzędzi jak pędzel, dłuto, sito, szpachelka, skalpel, młotek.
3. Niszczyli zabytki
Już sam fakt użycia wspomnianych ładunków wybuchowych może świadczyć o tym, że nasi bohaterowie nie działali z wyjątkową ostrożnością w pobliżu obiektów archeologicznych. Ale nawet i bez tego ich działania były destrukcyjne wobec zabytków – używanie różnego rodzaju zapadni, pułapek, czy szerzej mówiąc – mechanizmów pozostawionych przez budowniczych owych zabytków, często kończyło się dla budowli tragicznie. Od nieznacznych uszkodzeń po totalną destrukcję. Tymczasem praca archeologa nie ma na celu w jakikolwiek sposób niszczyć historyczne obiekty, lecz je zabezpieczyć dla przyszłych pokoleń.
4. Kradli zabytki
No cóż, z tym się nawet nie ukrywali. Co prawda ani w filmach, ani w grach być może nie zostało to tak nazwane, ale przyglądając się temu bliżej – zbierali oni różne artefakty, które następnie wywozili do innego kraju. Choć Indianę Jonesa mogło tłumaczyć otoczenie polityczne (II wojna światowa), czy po prostu fakt, że dawniej imperia przywłaszczyły sobie różne zabytki, co widać po wielu obiektach umieszczonych w londyńskim British Museum. Dzisiaj się tak jednak nie postępuje. Przynajmniej nie w świecie archeologów.
5. Znali się na wszystkim
Zarówno Indiana Jones, jak i Lara Croft, łączyli ze sobą wątki z różnych kultur, z różnych części świata, a nawet z różnych okresów historycznych. Robili to bardzo swobodnie, nawet w przypadku detali, co musiało świadczyć o tym, że dogłębnie znali historię i dorobek archeologiczny rozmaitych kultur praktycznie z całego świata. W końcu przecież też podróżowali z punktu do punktu, z jednej części naszego globu na drugą. Taka obszerna wiedza nie wydaje się możliwa do ogarnięcia przez ludzki mózg. Archeologowie raczej specjalizują się w wycinkach naszej historii – zarówno jeśli chodzi o epokę, jak i region.
6. Potwierdzali istnienie nienaukowych miejsc i zjawisk
Magiczne właściwości Arki Przymierza, czy istnienie mitycznych istot, albo po prostu nadprzyrodzone zdolności… Owszem, archeologia może badać takie rzeczy, ale jako obiekt ludzkich wierzeń, element dawnej kultury. I nie znajduje dowodów na faktyczne istnienie takich zjawisk. Tymczasem historie Indiany Jonesa i Lary Croft są przesycone nimi. Choć oczywiście dodają one tym historiom smaczku i kolorytu, bez tego owe filmy i gry wideo nie byłyby takie ciekawe.
7. Przeinaczali historię
Mozolna, wymagająca cierpliwości praca archeologa jest po to, aby zweryfikować i potwierdzić lub zanegować pewnym szerzej znanym założeniom historycznym. Lub by odkryć coś zupełnie nowego, ale poniekąd wpisującego się w szerszym kontekście w dotychczasową historię ludzkości. Tymczasem zarówno Indiana Jones, jak i Lara Croft odkrywają nowe obiekty, które stoją w sprzeczności z realnymi dowodami archeologicznymi i potwierdzonymi w ten sposób tezami. Na swój sposób wręcz zakłamują historię.
Powyższe 7 grzechów głównych pisanych jest oczywiście nieco z przymrużeniem oka. Dlaczego tylko “nieco”? Bo wiem, że zarówno przygody Indiany Jonesa, jak i Lary Croft to jedynie fikcja. Ale skoro odwołują się one również do realnie istniejących faktów, miejsc, zdarzeń, historii, postaci… to i troszkę trzeba wziąć je na serio.
Nie mam aspiracji, aby być polskim Indianą Jonesem, ale nie ukrywam, że lubię muzykę z tego filmu wykorzystywać na Tik Toku.
@tmerwinski
Przeczytaj też:
Lubisz podróże i gry wideo? Sprawdź gry, w których zwiedzisz realnie istniejące miasta.
